گورکن (رودک) ایرانی

نام علمی : Meles meles

نام انگلیسی: European Badger

نام فارسی: گورکن (رودک)

پراکندگی

(تركمنی: سَقار تُورسَق) (تركی: پورسُوخ) (كردی: بَرخِه كَيفيَلِه، چاله‌كه، كورزنگ، قارابشه، گورنه پشك) (لری: كَجل) (مازندرانی: سياتَشی، گورشكو)

مشخصات: جثه به اندازه يك سگ متوسط، دست و پا كوتاه، ناخن ها بسيار بلند، دم كوتاه و كلفت، رنگ پشت خاكستری، زير شكم و پاها تيره‌تر است. بر روی سر نوارهای پهن سياه و سفيد دارد. نوار سياه كه از پوزه شروع می‌شود تا گوش‌ها ادامه داشته و چشم‌ها را می‌پوشاند، نوار سفيد چسبيده به نوار سياه است. در رودك استخوان فك پايين از جمجمه جدا نمی‌شود.

اندازه‌ها: طول سر و تنه ۵۶ تا ۹۰ سانتي‌متر، دم ۱۱ تا ۲۰ سانتي‌متر، ارتفاع ۳۰ سانتي‌متر، وزن ۱۰ تا ۱۶ كيلوگرم، در فصل پائيز ۳۰ تا ۳۴ كيلوگرم.

زيستگاه: مناطق جنگلی و استپی با خاك‌های نرم.

پراكندگی: از مناطق شمال غربی خراسان تا مازندران، سمنان، تهران، آذربايجان، كردستان، لرستان و فارس.

پراكنش جهانی: اروپا، آفريقا و آسيا.

عادات: شبگرد است. معمولاً قبل از غروب خورشيد از لانه بيرون می‌آيد. گاهی در روز نيز مشاهده می‌شود. غالباً به صورت جفت يا اجتماعی زندگی می‌كند. لانه بسيار جالب و وسيعی به قطر يك و نيم متر در عمل دو تا سه متری از سطح زمين حفر می‌كند كه چند راه خروجی و سوراخ تهويه دارد. طول راهرو تا محل لانه گاهی به ده متر می‌رسد. لانه را بسيار تميز نگه می‌دارد و سطح آن را به وسيله مواد گياهی مختلف می‌پوشاند، گاهی اوقات در صبح زود مواد بستر را جهت هوادهی از لانه بيرون آورده و ساعت‌ها آنها را در معرض هوا قرار می دهد. در اطراف لانه فضاهايی را جهت توالت، آفتاب گرفتن و زمين بازی ايجاد می‌كند، حيوانات بسيار بازيگوشی هستند. در مناطق سردسير زمستان‌ها برای مدتی طولانی در لانه می‌مانند و احتمالاً چند روزی به خواب زمستانی فرو می‌روند. رودك يحوان پر جرأتی است. در مقابل حمله حيوانات بزرگ‌تر و حتی پلنگ با استفاده از فك و دندان‌های قوی‌اش به شدت آنها را گاز می گيرد و از خود به خوبی دفاع می‌كند. رودك‌هايی كه در يك لانه زندگی می كنند دارای قلمرو مشتركی هستند و با هم از آن مواظبت و دفاع می‌كنند.

غذا: همه چيز خوار است. از مواد گياهی نظير ميوه، دانه، ريشه، قارچ، و مود حيوانی به خصوص كرم خاكی كه غذای مورد علاقه‌اش می‌باشد، حشرات، مارمولك، قورباغه، جوجه پرندگان، پستانداران كوچك، و لاشه حيوانات تغذيه می‌كند.

توليدمثل: احتمالاً‌از اواخر زمستان تا اواسط تابستان جفت‌گيری می‌كند. مدت آبستنی حدود دو ماه است ولی اغلب تأخير باروری دارد، دوره آبستنی ممكن است به ۹ تا ۱۲ ماه برسد. معمولاً سه تا پنج بچه می‌زايد. چشم‌ها در چهار هفتگی باز می‌شوند. تا شش ماهگی وابسته به والدين هستند و پس از ۱۸ ماه می‌توانند توليد مثل كنند. نر و ماده تا آخر عمر با هم زندگی می‌كنند. طول عمر رودك حدود ۱۵ سال است.

وضعيت فعلی: اطلاعات زيادی در مورد وضعيت فعلی اين حيوان در دست نيست. گاهی اوقات مردم بومی با كندن لانه و يا ريختن آب به داخل آن حيوان را بيرون كشيده و به قتل می‌رسانند. در تركمن صحرا از چربی آن به عنوان دارو استفاده می‌كنند. ولی با وجود اين، به علت شبگرد بودن، همه چيز خوار بودن و نداشتن دشمن طبيعی در حال حاضر خطری جدی نسل آن را تهديد نمی‌كند.