پنجشنبه، مهر ۰۴، ۱۳۹۲

تاريخچه ورود برق به ايران

 
اولين مولدهای برق
در سال ۱۲۸۴ محمد حسين امين الضرب ، از رجال و سرمايه داران معروف ايران ، با خريد مولدی كه با زغال سنگ كار می كرد . بخشی از شهر تهران را روشن كرد كه بسياری از آن به عنوان مبدا تاريخی ورود برق به ايران ياد می كنند . با اينكه صد سال از تأسيس صنعت برق در ايران می گذرد هنوز بر خی روستاهای دور افتاده برق ندارند و از چراغ های نفتی برای روشنايی استفاده می كنند .
چراغ پيه سوز ، زنبروی ، موشی ، گردسوز و فانوس ممكن است به عنوان اشيا تاريخی در بسياری از خانه های ايرانی وجود داشته باشد اما همين چراغ ها سفالی ، فلزی و شيشه ای برای روشنايی منازل ، كوچه ها و معابر شهرها استفاده می شد و بلديه ( شهرداری ) مسئول روشنايی كوچه ها و معابر بود و چراغچی ها هر شب نردبان به دوش و ظرف نفتی يا روغن گياهی و حيوانی در دست چراغ های ديوار كوب و فانوس های اويزان بر روی تيرهای چوبی را روشن می كردند .
در برخی مناطق آنها موظف بودند در اوايل صبح چراغ ها را خاموش و جمع آوری كنند . اغلب اين چراغ ها به علت كوچكی مخزن و كمبود سوخت ، تنها در ساعاتی از شب روشن می ماندند و تا سالها تنها منبع نور كوچه ، خيابان و محله به حساب می آمد . هزينه اين چراغ های قديمی كم نور و پر دردسر با روشن شدن چند لامپ در صد و بيست سال پيش كم كم به فراموشی سپرده شدند و به عنوان ميراث گذشته در كنج خانه ها جای گرفتند.
اولين مولد برقی كه وارد ايران شد تنها سه يا چهار لامپ را روشن می كرد كه ناصر الدين شاه در سفر فرنگ با ديدن چراغ های روشن آنجا، آن را وارد كرده بود . اين مولد کوچك الكتريكی كه در سال۱۲۶۴ خورشيدی در دربار ناصر الدين شاه و تكيه دولت مورد استفاده قرار گرفت ولی به عنوان مبدأ تاريخی ورود برق به ايران مورد توجه قرار نگرفت .
درست بيست سال بعد از ان بود كه محمد حسين امين الضرب با مولدی ۴۰۰ كيلو واتی بخشی از شهر تهران را روشن كرد .
اين مولد چندين سال به صورت انحصاری برق مناطقی از تهران را روشن كرد .
اين مولد چندين سال به صورت انحصاری برق مناطقی از تهران را تأمين می كرد كه تا مدتها منحصر به ساعاتی از شب بود . البته دو سال پيش از اين ، حرم امام رضا با ۴۰۰ لامپ روشن شده بود آما برق ان جنبه عمومی نداشت و به طور اختصاصی برای روشنايی حرم استفاده می شد .
مولد برق حرم امام هشتم شيعيان ۱۲ اسب بخار قدرت داشت و با همت حاج محمد باقر ميلانی معروف به رضايوف كه امتياز چراغ برق مشهد به او واگذار شده بود با هزينه بالغ بر هشت هزار تومان نصب شده بود .
در زمينه تأ‌مين هزينه اين مولد اختلافاتی ميان تاريخ نويسان وجود دارد برخی می گويند مظفرالدين شاه هزينه ان را تذمين كرده اما برخی از بازماندگان آقای ميلانی معتقدند جد انها تمام هزينه را تذمين كرده است . برخی منابع عقيده دارند در همان سال ها برق به انزلی نيز وارد شده و يك تاجر روسی به نام خوشتاريا ً نخستين لامپ را به شيوه تجاری در ايران روشن كرده است و مردم انزلی از جمله اولين كسانی در ايران بودند كه روشنايی برق را ديده اند .
شهر تبريز در شمار اولين شهرهايی بوده كه مردمانش زودتر از ديگران برقدار شده اند و " قاسم خان والی ً امتياز تأسيس كارخانه برق را در سال ۱۲۸۱ به دست آورد كه بخشی از خيابان مجيدی را روشن می كرد .
از او شيوه نامه ای باقی مانده كه درآن چگونگی استفاده از خدمات برق شرح داده شده است . قديمی ترين سند ارائه خدمات برق در ايران است . در اين شيوه نامه توضيح داده شده كه هزينه های سيم كشی ، چراغ هاو برق چگونه از مشتركين دريافت می شود و در چه صورتی برق مشتركين قطع خواهد شد . در سال ۱۲۸۷ نخستين چاه نفت در مسجد سليمان به نفت رسيد و برای انتقال نفت از مسجد سليمان به پالايشگاه آبادان ، يك نيروگاه بخاری برای راه اندازی تلمبه خانه و روشنايی ساختمان ها ساخته شد كه مبدا ورود برق به خوزستان است .
مصارف اوليه برق تنها محدود به چند ساعت از شب برای روشنايی بود و مولدهای اوليه با زغال سنگ ، هيزم و چوب كار می كردند اما به دليل هزينه بالا بعدها جای خود را به مولدهای ديزلی دادند . معابر و خيابانهايی كه اولين بار در شهرها برقدار شدند به خيابان چراغ برق معروفند و مردم اين خيابانها را در شهرهايی نظير تهران . تبريز و مشهد به اين نام می شناسند.
ورود برق مانند ديگر پديده های تازه غرب گاه با مقاومت هايی همراه بود اما برخی مردم نيز برای استفاده ازبرق از همديگر سبقت می گرفتند.
داستان بيماری سل و ارتباط آن با دود چراغ های نفتی ، روغن سوز و پيه سوز در مشهد خواندنی است .
اولين لامپ ها منازل ثروتمندان و افراد سرشناس شهر ها را روشن می كرد و به همين جهت ديدن لامپ های روشن و تلاش كارگران برای راه اندازی و روشن كردن مولدهای برق در شهرهای مختلف از جمله سرگرمی ها و تفريحات مردم به حساب می آمد .
تا سال ها مولدهای كوچك عمدتاً وابسته به بخش خصوصی بوده و بخشی از نيازهای روشنايی را در ساعاتی از شب تأمين می كردند و افراد ثروتمند شهرها با وارد كردن مولدهايی برق مناطقی از شهر ها را تأمين می نمودند .

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر