نام
علمی :
Crocodyluc Palustris
نام
انگلیسی:
persian crocodile
نام
فارسی:
تمساح
پوزه کوتاه ایرانی (گاندو)
پراکندگی
خزندگان
از جمله جانوران ارزشمندی هستند كه نقش
مهمی را در تعادل چرخه طبيعت به عهده
دارند.
از
ميان حدود ۲۰۰ گونه خزنده كه در كشورمان
شناسايی شده گونه كروكوديل از ارزش خاصی
برخوردار است.
راسته
كروكوديل‌سانان (Crocodylia)
در
ايران تنها دارای يك خانواده به نام
كروكوديليا (Crocodyliae)
و
يك گونه تمساح پوزه كوتاه ايرانی يا تمساح
تالابی (Crocodyluc
Palustris) می‌باشد.
اهميت
اين گونه منحصر به فرد از آن جهت است كه
تنها زيستگاه آن محدود به منطقه جنوب شرقی
بلوچستان می‌شود و چون اهالی محل نام
«گاندو»
را
برای اين حيوان برگزيده‌اند، سازمان
حفاظت محيط زيست جهت حراست و مراقبت از
زيستگاه‌های طبيعي آن، مناطق فوق را تحت
عنوان «منطقه
حفاظت شده گاندو»
تحت
مديريت خود دارد.
وسعت
اين منطقه بر اساس جديدترين اطلاعات
ماهواره‌ای بالغ بر ۴۶۵ هكتار بوده و
دارای رودخانه‌های مهمی همچون سرباز،
باهوكلات و كلاجو می‌باشد.
در
اين روخانه‌ها بركه‌هايی وجود دارد كه
هر كدام توسط يك يا چند تمساح اشغال شده
و با توجه به موقعيت آن، اسم خاصی دارد.
معروف‌ترين
بركه‌های موجود در منطقه عبارت‌اند از:
بركه
فيروزآباد، بركه آزادی، بركه درگس، بركه
كهير برز، بركه هوت كت، بركه شير‌گواز،
بركه باهو كلات، بركه پير سهراب، بركه
زير سد پيشين، بركه جنگل، بركه پلنگی و
...
و
درياچه سد پيشين.
بسياری
از گودال‌های آب كه اهالی روستايی به نام
«هوتك»
می‌گويند.
در
خلال سال‌های ۷۷ تا ۸۳ به دليل بحران‌های
خشك‌سالی، خشك شد و منجر به مرگ و مير
تعدادی از اين جانوران ارزشمند گرديد به
طوری كه مامورين محيط زيست مجبور به
زنده‌گيری و انتقال تعدادی از آنها به
مكان‌های مناسب شدند.
بر
اساس سرشماری كه در سال ۸۲ انجام گرديد.
تعداد
كروكوديل‌های ايرانی را نزديك به ۳۰۰
عدد تخمين زده‌اند كه پر تراكم‌ترين
بخش، منطقه پيشين و جكي‌گور بوده كه در
درياچه سد پيشين نزديك به ۱۰۰ عدد مشاهده
شده است.
به
هر حال آنچه كه دارای اهميت می‌باشد آن
است كه اتحاديه بين‌المللی حفاظت از
طبيعت و منابع طبيعی اين گونه را به لحاظ
ارزش و تعداد نادرشان در آخرين طبقه‌بندی
خود در سال ۲۰۰۵ جزو گونه‌های آسيب‌پذير
اعلام نموده است.
البته
اين گونه به جز در جنوب شرقی ايران در
كشورهای نپال، پاكستان، هندوستان،
بنگلادش، سريلانكا و احتمالاً بخش‌هايی
از چين نيز وجود دارد كه بيشترين تعداد
آن از شبه قاره هند گزارش شده است.
زيستگاه
طبيعی
در
نواحی رودخانه‌ای به ويژه در بركه‌هايی
كه آب آن عميق‌تر باشد.
تا
كنون شواهدی مبنی بر زيست كروكوديل ايران
در آب‌های شور به دست نيامده است.
تغذيه
اغلب
شب‌ها به شكار می‌پردازد و شب‌ها در
اطراف رودخانه به منظور تهيه غذا جستجو
می‌كند، از ماهی‌ها، پرندگان و پستانداران
اطراف رودخانه تغذيه می‌كند.
البته
گه‌گاهی به دام‌ها، سگ‌های گله و حتی
انسان نيز گريزی می‌زند.
چند
سال پيش كشته شدن يك كودك ۶ ساله توسط
تمساح در ايران گزارش شده است و بر خلاف
جثه‌اش به غذای زيادی احتياج ندارد، شايد
در روز به ۵۰۰ گرم گوشت نيز قناعت می‌نمايد.
شكار
را بعد از گرفتن به طور كامل با آرواره‌های
قوی می‌فشارد و سپس آن را كاملاً به داخل
آب می‌برد يا اين كه آن را در جوار رودخانه
يا بركه مخفی می‌كند.
جفت‌گيری
و زاد و ولد
تمساح
ايرانی معمولاً بين ۵ تا ۱۰ سالگی بالغ
می‌شود، اما تعداد محدودی از آنها به سن
بلوغ می‌رسند.
پرندگان
شغال‌ها، روباه‌ها بزرگ‌ترين آفات
بچه‌های تمساح هستند.
در
شروع فصل بارندگی تمساح ماده هنگام شب در
حاشيه شنی رودخانه گودالی به عمق تقريبی
نيم متر حفر می‌نمايد و در آن ۲۰ تا ۶۰
تخم می‌گذارد و روی آن را با شن می‌پوشاند.
هر
تخم در حدود ۵/۶
سانتيمتر طول و ۴ سانتيمتر عرض دارد.
تمساح
اين حفره را معمولاً هم سطح بالاترين
ميزان قابل پيش‌بينی آب رودخانه حفر
می‌كند.
پس
از تخم‌گذاری، كروكوديل ماده اغلب اوقات
خود را برای حفاظت از تخم‌ها در اطراف
اين حفره می‌گذارند.
پس
از حدود ۶۰ روز كه زمان از تخم بيرون آمدن
نوزادان است، مادر برای اين كه احتمالاً
شن‌های روی تخم‌ها برای آنها سخت و سنگين
نباشد به كمك آنها می‌شتابد.
لازم
به توضيح است كه اين گونه تنها خزنده
ايرانی است كه تا اين اندازه از نوزادان
خود مراقبت به عمل می‌آورد.
ظاهر
كلی
توله
با طولی برابر ۲۰ تا ۲۵ سانتيمتر به دنيا
می‌آيد.
آنها
به رنگ زيتونی و با نوارهای تيره بر روی
دمشان و نقاط تيره رنگ در طول دو طرف بدنشان
ديده می‌شوند.
در
حين رشد به تدريج اين علائم محو می‌گردد.
كروكوديل‌های
مسن‌تر به رنگ قهوه‌ای روشن با علائم
تيره پراكنده‌ای بر بدنشان هستند.
در
آرواره بالا ۱۹ دندان و در آرواره پايين
۱۵ دندان دارند (در
مجموع ۶۸ عدد می‌باشد).
چهارمين
دندان آرواره پايين بزرگ‌تر از باقي است،
كه در يك حفره در بالای فك جای می‌گيرد.
ساختمان
دندان گاندو برای جويدن مناسب نيست، اما
شيره گوارشی آنها اسيد فراوان دارد كه
می‌تواند در عرض چند دقيقه هر چيزی را آب
نمايد.
سوراخ
چشم او مانند گربه بيضی شكل است و عمودی
كه نشان‌دهنده سازش او با طبيعت يك روكش
بی‌رنگ (پلك
سوم)
جهت
زير آب، و مجهز به دانه‌ای نورافشان جهت
شكار در شب.
در
سوراخ بينی ماهيچه‌ای وجود دارد كه آن
را در زير آب محافظت می‌نمايد.
گوش
او به صورت شكاف باريك در عقب چشم واقع
شده و پوسته‌ای متحرك جهت محافظت از آن
در زير آب دارد.
در
قسمت پشت او ۴ يا ۶ رديف صفحه استخوانی
قرار دارد كه در هر رديف بين ۱۶ تا ۱۸
استخوان صفحه غضروفی و محكمی را ايجاد
نموده‌اند و همچون زرهی (پشت
او را از شانه تا كمر)
می‌پوشانند.
قسمت
زيرينه تمساح، پوشيده از فلس‌های غضروفی
ريز هستند.
در
حدود نيمی از كل بدن كروكوديل را دم قوی
اين حيوان تشكيل می‌دهد.
دم
مانند سكان كشتی پهن و انتهای آن را صفحات
دندانه‌دار استخوانی فرا گرفته است (۳۳
قطعه)
همچنين
زاييده‌ای نيز در جلوی آن قرار دارد كه
به جلو بردن او در آب كمك می‌كند.
دست
و پا بسيار كوتاه است.
۵
انگشت در هر دست و ۴ انگشت در هر پا كه با
پرده نازكی نيز پوشيده شده است.
تمساح
پوزه كوتاه ايرانی از نظر اندازه و قد يك
تمساح با جثه متوسط است.
اين
كروكوديل می‌تواند با طول ۴ متر نيز رشد
كند اما در محل، تمساح‌های ۳ متری نيز
ندرتاً ممكن است ديده شوند.
بزرگ‌ترين
گاندو كه تا كنون مشاهده شده حدود ۶/۳
متر بوده است و در منطقه‌ای به نام كافه
يوسف در نزديكی گرم بيت ديده شده.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر