در دوره ايلخانان معماری ايران به تدريج دچار تحولات و پيشرفت هايی شد و تزيينات گچ بری، كاشی كاری و آجر كاری با مهارت خاص در ابنيه اين دوره جلوه های زيبايی از هنر معماری ايران را به وجود آوردند. در عهد ايلخانی گچبری يشرفت فراوانی يافت و نمونه های گچبری های اين دوره در محراب مسجد جامع اصفهان، مسجد جامع اروميه و مسجد اشترجان برتری آن را بر دوره های متقدم و حتي متأخر به نمايش می گذارد. از مشخصه های معماری اين دوره تأكيد فراوان بر ايجاد تزئينات زيبا و هنرنمايی در داخل بناها است و به نمای خارجی ساختمان ها توجه زيادی نمی شده است. مسجد اشترجان و مسجر فرومد نمونه هايی از اين ابنيه می باشند كه جدای از تزئين سردر مدخل اصلی به نمای خارجی توجهی نگرديده است. در اين شيوه احداث سردری های بلند و مرتفع و دو مناره در دو طرف آن مورد توجه قرار گرفت و اين سبك از معماری از زمان ايلخانان توسعه يافت. يكی از مهمترين ابنيه اين دوره ساختمان های موجود در سلطانيه زنجان است كه قبر سلطان محمد خدابنده در آن قرار دارد. آرامگاه سلطانيه از زيباترين بناهای اين دوره و از شاهكارهای معماری عهد ايلخانی به شمار می رود. اين مقبره زيبا به شكل بنايی هشت ضلعی ايجاد شده كه هر ضلع آن ۱۷ متر طول دارد و ارتفاع گنبد آن از سطح زمين ۵۱ متر و قطر دهانه آن ۲۵/۵ متر است. در طرح و ساختمان اين گنبد ابداعاتی به كار رفته كه در تاريخ معماری ايران بعد از اسلام از اهميت زيادی برخوردار است از جمله اين كه بار وارده از سقف و گنبد به روی تكيه گاه های منفردی وارد می شود و علاوه بر آن گنبد مقبره بدون پشت بند و ياشانه و وسيله تقويت كناری ديگری ساخته شده است. مقبره سلطانيه دارای هشت ايوان است و نور خورشيد از طريق پنجره های موجود در ايوان ها به داخل نفوذ می كند. طبقه دوم ساختمان نيز دارای ايوان های خارجی است. اين مقبره از آجر و گچ و آهك ساخته شده و در داخل آن تزئينات آجركاری، گچبری و گچ كاری بسيار زيبايی صورت گرفته است. هشت مناره نيز در هشت گوشه مقبره سلطان محمد خدابنده قرار گرفته و بر زيبايی گنبد سلطانيه افزوده اند.
مسجد جامع ورامين از ديگر ابنيه زيبای اين دوره است كه به طرزی هنرمندانه ساخته شده و اوج هنر معماری آن روزگار را به نمايش می گذارد. سردر ورودی بلند مسجد با طاق نماهای دو طرف آن و گنبد مسجد كه در قسمت پايين به هشت قسمت و در بالا به شانزده قسمت تقسيم شده اند از ويژگی های مسجد می باشند.
منابع:
۱- كيانی، يوسف: تاريخ هنر معماری ايران در دوره اسلامی، تهران، سمت، ۱۳۷۰.
۲- پوپ، آرتور: معماری ايران، ترجمه غلامحسين صدری افشار، تهران، فرهنگان، ۱۳۶۶.
۳- اقبال آشتيانی، عباس: تاريخ مغول، تهران، امير كبير، ۱۳۶۶.
۴- گشايش، فرهاد: تاريخ هنر ايران و جهان، تهران، عفاف، ۱۳۷۸.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر