شنبه، آذر ۰۹، ۱۳۹۸

شهلا ریاحی اولین کارگردان زن سینمای ایران


"قدرت زمان وفادوست" معروف به شهلا ریاحی بازیگر و اولین کارگردان زن سینمای ایران متولد ۱۸ شهریور ماه ۱۳۰۵ در تهران است.
وی همسر مرحوم اسماعیل ریاحی کارگردان قدیمی سینما است.
ریاحی فعالیت خود را در ۱۷ سالگی با بازی در تئاتر آغاز کرد که در زمان خود محبوبیت خاصی در میان مردم پیداکرد.
این بازیگر سینمای حرفه ای را سال ۱۳۳۰ با بازی در فیلم "خوابهای طلایی" به کارگردانی معزدیوان فکری تجربه کرد.
شهلا ریاحی سال ۱۳۳۵ فیلم سینمایی "مرجان" را کارگردانی کرد و نام اولین کارگردان زن سینمای ایران را به خود اختصاص داد.
نام خانوادگی پیشین او "شربت چی" بود که پس از ازدواج با مرحوم اسماعیل ریاحی
تغییر یافت.

یکشنبه، آذر ۰۳، ۱۳۹۸

شوش کهن ترین پایتخت جهان


شوش یکی از قدیمی ترین پایخت های جهان است که پایتخت تمدن ایلامی بوده است و قدمتی بین هفت تا نه هزار سال قبل از میلاد مسیح باز می گردد. قدمت زندگی شهری در شوش به پنج هزار سال قبل از میلاد باز می گردد. نیاکان ما از ده هزار سال قبل در این منطقه به کشاورزی می پرداختند و آب راههای در این شهر وجود داشته است. در بین سالهای ۴۶۰ تا ۴۶۵ قبل از میلاد این شهر توسط آشوربانی پال تسخیر شد و به خاک آشور ضمیمه شد. در این جنگ مردم بسیاری از شوش کشته شدند و آشور بانی پال در منشور خود توضیح می دهد که بعد از تسخیر شوش معابد و قبر مردگان را تخریب می کند و شوش را به برهوت تبدیل می کند و سپس حیوانات و زنها و دختران شوش را به آشور منتقل می کند. مردم عیلام بعد از این حمله ترمیم امپراتوری خود می پردازند و فردی بنام آتاهامیتی این شوشیناک را بعد از چند سال بعد از حمله آشور بانی پال به تخت می نشانند.
داریوش هخامنشی آنجا را بازسازی نمود و کاخ آپادانای خود را در آنجا بنا کرد و خشایار شاه نیز آن شهر را بعنوان پایتخت خود برگزید و راه شاهی را که این شهر را به همه نقاط جهان مرتبط می نمود بنا کرد.
بعد از حمله اسکندر این شهر مرکزیت خود را از دست می دهد. در هنگام حمله اعراب نیز سی هزار فر از مردم شهر کشته می شوند و بیست هزار زن و چهارپا از این شهر به غارت می رود. بعد از حمله مغول نیز شوش مرکزیت خود را از دست داد و مرکزیت منطقه ای به دزفول و شوشتر منتقل شد.

معبد زیگورات چغازنبیل یا معبد خدایان قدمتی در حدود سه هزار سال دارد و در ۱۹۷۹ در فهرست میراث جهانی ثبت شد.این معبد در چهل کیلومتری شوش قرار دارد. و در ۱۹۳۵ در حفاری های نفتی کشف شد. در آن دوران پرستش خدایان در ایران رواج داشته و مردم بری خدایان خود که می پریستند معابدی می ساختند.
سنگ نگاره های کاخ آپادانای شوش در موزه لور پاریس نگهداری می شوند. همچنین مقبره دانیال نبی نیز در این شهر قرار دارد. قلعه شوش نیز توسط ژاک دمورگان فرانسوی برای سکونت باستان‌شناسان فرانسوی در نزدیکی آرامگاه دانیال نبی در شوش بر روی تپه‌ای تاریخی بناشده‌است.

پنجشنبه، آبان ۱۶، ۱۳۹۸

نام روغن «جهان» از کجا آمد؟


ماجرایی شنیدنی از شهر کرج
جهانشهر منطقه ای زیبا و سرسبز در مرکز شهر کرج که از مناطق عیان نشین کرج است
...

محمد صادق فاتح یزدی متولد ۱۲۷۷ برای تحصیل در رشته مهندسی کشاورزی به کشور هندوستان می رود...در حالیکه نامزد یا به قول ما نشون شده اش خانم رقیه غضنفر که جهان صدایش می کردند در یزد منتظر برگشت او بود...اما خانم جهان به دلیل بیماری همگیر آبله بینایی خود را از دست می دهد...به آقای فاتح بعد از برگشت از هند توصیه میشود از ازدواج با خانم جهان صرفنظر کند...اما ایشان به دلیل عشق و علاقه به مهربانو جهان با او ازدواج می کند و این اتفاق مانع عشق آن دو نمی شود...به دلیل بروز خشکسالی وقحطی در یزد آقای فاتح و بستگانش کرج را برای زندگی انتخاب می کنند...با توجه به مکنت مالی و خانوادگی شروع میکند به کشاورزی و تاسیس کارخانه های مختلف در کرج روغن نباتی جهان،چای جهان ،جهان چیت ،یخ سازی جهان، پتو بافی جهان، صابون جهان، روغن موتور جهان و ...بله به دلیل عشق به همسر نام کارخانه ها و باغات خود را جهان نامید.


تمام اموال فاتح یزدی پس از انقلاب اسلامی مصادره شد و زمین‌های او به نفع «بنیاد شهید» توقیف شد.

جمعه، آبان ۱۰، ۱۳۹۸

اسطوره ها و افسانه ها - اهورامزدا


اهورامزدا خدای بزرگ‌ ايرانيان‌ باستان‌ و زرتشتيان‌ بشمار می‌رود. اين‌ پروردگار بزرگ‌ در سنگ‌ نبشته‌های هخامنشی ائورمزده‌، در زبان‌ پهلوی‌ اوهرمزدا و در ادبيات‌ فارسی‌ هرمزد و هرمز ناميده‌ شده‌ و خالق‌ زمين‌ و آسمان‌ و آفريدگان‌ است‌. ‌امشاسپندان و ايزدان‌ نيز جملگی آفريده‌ اويند. اين‌خدای‌ بزرگ‌ كه‌ در ونديداد (خدای دانا، مينوي‌ پاكتر، آفريدگار جهان‌ مادی، مقدس‌) دانسته‌ شده‌ است‌ در عين‌ قدرت‌ و دانش‌، منبع‌ راستی‌ و تقدس‌ و تقوی و سرچشمه‌ خير است‌. هر يك‌ از مهين‌ فرشتگان‌ (امشاسپندان‌) مظهر يكی از صفات‌ اهورامزدا می باشند كه‌ به‌ هر كدام‌ از آنان‌ پاسبانی‌ وحفظ قسمتی‌ از عالم‌ هستی‌ سپرده‌ شده‌ تا تحت‌ امر آفريدگار جهان‌ بكار پردازند. ايزدان‌ نيز كارگزاران‌ اهورامزدا به‌ شمار می‌روند.
جدای‌ از دين‌ زرتشت‌ كه‌ اهورامزدا منشأ خير و قادر مطلق‌ اين‌ دين‌ و آفريننده‌ انسانها و اعطاكننده‌ آزادی و اختيار به‌ آنها است‌; در عهد ‌هخامنشيان و در روزگاران‌ باستان‌ اهورامزدا بزرگترين‌ خدايان‌ دين‌ هخامنشی‌ محسوب‌ می‌شده‌ است‌. ستايش‌ اهورامزدا در سنگ‌ نبشته‌های‌ شاهان‌ هخامنشی كاملا آشكار و مشخص‌ است‌ و مردم‌ همه‌ رويدادها و كارهای‌ خوب‌ را ناشی از اراده‌ و خواست‌ اين‌ خداوند بزرگ‌ و ياری وی می دانسته‌اند. اهورامزدا بركت‌دهنده‌ و ايجادكننده‌ قانون‌درست‌، راستی و عدالت‌ بوده‌ و به‌ مردم‌ توانايی می‌داده‌ است‌ تا از خوبی و بدی يكی را برگزينند وسپس‌ آنان‌ را بسته‌ به‌ كارشان‌ پاداش‌ و سزا می‌داد.
نيايش‌ پادشاهان‌ هخامنشی نيز كه‌ نماينده‌ اهورامزدا بر روی زمين‌ بوده‌اند عمدتا بر اين‌ مبنا بوده‌است‌ كه‌ اهورامزدا ميهن‌ و مردم‌ و خاندانشان‌ را پايدار نگهدارد. سرودی‌ در آغاز بيشتر كتيبه‌های شاهانه‌ وجود دارد كه‌ در ستايش‌ اهورامزدا است‌:

خدای‌ بزرگ‌ اهورامزداست‌

كه‌ اين‌ زمين‌ را آفريد

كه‌ آن‌ آسمان‌ را آفريد

كه‌ مردم‌ را آفريد

كه‌ شادی‌ مردم‌ را آفريد

شاهان‌ بويژه‌ برای‌ درست‌ و قانونی‌ جلوه‌دادن‌ اعمال‌ خود همواره‌ اهورامزد را شاهد خود دانسته‌ واز وی طلب‌ ياری می‌كرده‌اند. داريوش‌ هخامنشی‌ پس‌ از قتل‌ برديای‌ دروغی‌ و سر و سامان‌ بخشيدن‌ به‌ اوضاع‌ آشفته‌ كشور پيروزی‌ خود را ناشی از لطف‌ و ياری‌ اهورامزدا دانسته‌ است‌:
(... آنچه‌ كردم‌ به‌ خواست‌ اهورامزدا كردم‌. اهورامزدا مرا ياری كرد. از برای آن‌ اهورامزدا مرا ياری‌كرد كه‌ دروغزن‌ نبودم‌.... اهورامزدا اين‌ كشور را از گزند نگاه‌ دارد. اهورامزدا اين‌ سرزمين‌ را از دشمن‌،سال‌ بد و دروغ‌ دور بدارد... خدای بزرگی‌ است‌ اهورامزدا كه‌ اين‌ دستگاه‌ شگرف‌ آفرينش‌ را كه‌ به‌چشم‌ می‌آيد آفريد... به‌ خواست‌ اهورامزدا چنانم‌ من‌ كه‌ راستی را راستم‌ و بدی‌ را دشمن‌... هنرهايی‌كه‌ اهورامزدا به‌ من‌ بخشيده‌ است‌ و توانسته‌ام‌ كه‌ به‌ كارشان‌ گيرم‌ چنين‌ است‌. آنچه‌ بر دستم‌ رفته‌است‌، به‌ ياری‌ يزدان‌، همه‌ را با هنرهای خويش‌ كه‌ اهورامزدايم‌ ارزانی داشته‌ است‌ به‌ انجام‌رسانده‌ام‌...)
اهورامزدا در ادبيات‌ ايران‌ بعد از اسلام‌ نيز مورد احترام‌ شعرا بوده‌ و نام‌ اين‌ خداوند هم‌ معنی‌ بابرجيس‌ و زادش‌ به‌ معنی ستاره‌ مشتری گرفته‌ شده‌ است‌:

فروتر زكيوان‌ ترا اورمزد

برخشانی‌ لاله‌ اندر فرزد (ابوشكوربلخی‌)

***

امتعه‌ اورمزدا را پس‌ ازين‌ دور

مشتريی در همه‌ جهان‌ نبماند (سعيد طائی)

منابع‌:

۱ ـ زرياب‌ خوئی‌، عباس‌: ماد و هخامنشيان‌، تهران‌، دانشگاه‌ آزاد ايران‌، بی تا.

۲ ـ كريستن‌ سن‌، آرتور: ايران‌ در زمان‌ ساسانيان‌، ترجمه‌ رشيد ياسمی‌، تهران‌، انتشارات‌ اميركبير،۱۳۶۴.

۳ ـ معين‌، محمد: مزديسنا و ادب‌ فارسی (جلد اول‌)، تهران‌، انتشارات‌ دانشگاه‌ تهران‌، ۱۳۵۶.