میرزا
حسین قزوینی (۱۲۴۳
ه.ق.
- ۱۲۹۸
ه.ق.)
(۱۸۲۸
م - ۱۸۸۱
م) ملقب
به مشیرالدوله، و بعد ملقب به سپهسالار،
به مدت ۲ سال صدراعظم ناصرالدین شاه قاجار
بود.
او
فرزند میرزا نبی قزوینی بود.
پس
از تحصیلات مقدماتی و مدتی تحصیل در
دارالفنون، به ماموریتهای خارجی رفت.
به
زبانهای فرانسوی و انگلیسی تسلط داشت.
او
در دوران صدراعظمی امیرکبیر نزدیک به سه
سال کارپرداز ایران در بمبئی بود و مدتی
پس از مراجعت از هندوستان، کنسول ایران
در تفلیس شد.
در
سالهای آخر صدارات میرزا آقاخان نوری
وزیر مختار ایران در استانبول شد.
او
۱۰ سال وزیر مختار ایران در استانبول بود
و پس از آن هم با رتبه سفیرکبیری دو سال
دیگر در استانبول ماند.
مشیرالدوله
در یک دوره ۲۰ ساله در خارج از ایران به
سر برد. در
دوره ۱۲ ساله اقامت خود در استانبول
جنبشهای قانونخواهی و مشروطهطلبی اروپا
را که در عثمانی بازتاب گستردهای داشت از
نزدیک مشاهده کرد و با تکاپوی روشنفکران
عثمانی برای دستیابی به قانون اساسی و
بنای مجلس قانونگذاری آشنا شد.
او
ترتیب سفر ناصرالدین شاه به عتبات عالیات
را با هماهنگی با عثمانی داد و با جلب
اعتماد او فعالیت برای ایجاد اصلاحات در
امور مملکتی را آغاز کرد.
در
این سفر شاه را با مبانی حکومت در غرب و
ساختارهای جدید دولتی آشنا کرد و ایرانیانی
را که از جور قاجار ترک وطن کرده به عراق
آمده بودند به شاه نشان داد.
شاه
در پایان سفر به عتبات، میرزا حسین خان
را با خود به تهران آورد و او را به «وزارت
عدلیه و اوقاف و وظایف»
گمارد.
مدتی
بعد با فرمان ناصرالدین شاه به مقام
صدراعظمی رسید و کوششهای اصلاحی خود را
ادامه داد.
او
بسیار کوشید تا کشور و دولت را به پیشرفت
برساند.او
کارش را با برپایی نُه وزارتخانه آغاز
کرد.او
برای نخستین بار کوشید تا راه آهن را در
ایران برپا سازد.او
همچنین از شاه خواست تا به سفر اروپا برود
تا شاید پیشرفت آن سرزمین شاه ایران را
هم به جنبش وادارد.
سپهسالار
در دورهٔ صدراعظمی خود دست به انجام
اصلاحاتی زد:
۱- تاسیس
دارالشورای کبری
۲- تاسیس
پستخانه و انتشار تمبر پستی
۳- سعی
در ساده نمودن سبک نگارش در امور حکومتی
۴- تقویت
دارالفنون
۵-
تاسیس
مدرسه سپهسالار و مسجد سپهسالار
۶-
انتشار
روزنامههای وقایع عدلیه، نظامی، مریخ،
وطن، و یک سالنامه
۷- استخدام
مشاورین و متخصصین اتریشی برای اصلاح
امور مالی دولت و بهرهبرداری از معادن
در
سال ۱۸۷۲ میلادی میرزا حسین خان ناصرالدین
شاه را راضی به اعطای امتیازنامه رویتر
کرد. این
قرارداد میتوانست طرح مهمی برای توسعه
ایران باشد.
طبق
این پیمان امتیاز استخراج کلیه معادن
ایران، ایجاد راه آهن از دریای خزر تا
خلیج فارس، دایر کردن تراموای شهری،
واجارهٔ گمرکات به مدت ۷۰ سال به بارون
ژولیوس دو رویتر انگلیسی واگذار شد.
در
مقابل واگذاری این حق امتیاز، شاه مبلغ
چهل هزار پوند به صورت پیشپرداخت دریافت
کرد.
در
غیاب شاه و سپهسالار مخالفان اصلاحات او
ترتیباتی دادند و در همان روز ورود شاه
به خاک ایران با حصور در دربار و ارائه
عریضه خواستار عزل صدراعظم شدند.
شاه
بخاطر شدت و وسعت اعتراضات یا به ملاحظات
دیگر از سپهسالار خواست که استعفا کند و
با این استعفا موافقت کرد.
قرارداد
رویتر هم لغوشده اعلام شد.
پس
از برکناری از صدراعظمی، میرزا حسین خان
سپهسالار چندی فرمانروای گیلان بود.
چندی
پس از آن هم وزیر خارجه شد.
باز
هم بسیار کوشید تا شاه را به اندیشه پیشرفت
بیاندازد ولی ناکام ماند.
سرانجام
والی خراسان شد و در سال ۱۲۹۸ ه.ق.
در
مشهد درگذشت.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر